Dyrektorzy

Krzyż jest jednym z najważniejszych symboli chrześcijaństwa i zajmuje szczególne miejsce w przestrzeni świątyni. Krzyż z wizerunkiem Ukrzyżowanego Zbawiciela umieszczony jest w obrębie sanktuarium. Na obszarach dawnej Rusi krzyż znajdujący się w pobliżu ołtarza określany jest zwyczajowo „zapriestolnym”, gdyż stół ofiarny, na którym dokonuje się w czasie liturgii przeistoczenie chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa, nazywa się „priestoł”. Krzyż zapriestolny ustawiony na podstawie, z której wyjmowany i wynoszony na przykład na procesję, nazywany bywa z tego powodu „wynosnym”. Prezentowany krzyż zapreistolny jest dwustronną ikoną sylwetową ukształtowaną w narysie krzyża ośmiokończastego. Na jego licu umieszczono wizerunek krzyża z przybitym ciałem Chrystusa, na odwrocie wizerunek ubranego w zbroję Archanioła Michała. Od czasu Synodu Truliańskiego, który odbył się w Konstatynopolu w latach 691 - 692, w tradycji wschodniego chrześcijaństwa zakazano używania symbolicznego wizerunku baranka na krzyżu, nakazując wizerunek Chrystusa w postaci ludzkiej jako jedyny dopuszczalny. U wschodnich chrześcijan obrazy Ukrzyżowania ukazują Chwałę Zbawiciela bez zbytniego uwypuklenia cech męczeństwa i śmierci. Ciało Chrystusa, który przez Ofiarę Krzyżową pokonał śmierć, nie jest bezwładne. Zamknięte powieki podkreślają prawdziwość fizycznej śmierci, ale wypływająca z ran krew świadczy o obecności Ducha Świętego w umęczonym ciele. Stopy Zbawiciela, zgodnie z pierwotną tradycją obrazowania, przybite są osobno dwoma gwoździami do podnóżka stanowiącego dolną poprzeczną belkę krzyża. Ukrzyżowanego adorują opisane w Ewangeliach postacie dwóch Marii, Jana Teologa i Longina, ukazane na końcach środkowej belki ikony. Ikony Ukrzyżowania często dopełniają inskrypcje i Mandylion, patrz S.12864MŁ. Wizerunek Archanioła Michała, przywódcy Sił Niebiańskich, opisano pod S.12767MŁ; S.12810MŁ. 

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967